၂၀၃၀ မွာ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေတာ့မည္

လာမည့္ ၂၀၃၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေရာဂါကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မည့္ အခြင့္အလမ္းမ်ားရွိေနၿပီဟု ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာက အာမခံ ေျပာၾကားလိုက္သည္။ အားလံုး ေမွ်ာ္လင့္ေနေသာ အခ်ိန္ကို ေရာက္လုၿပီ။

အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ဗိုင္းရပ္စ္အသစ္ ကူးစက္ႏႈန္းမ်ား က်ဆင္းသထက္ က်ဆင္းလာေနသလို အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီေၾကာင့္ျဖစ္သည့္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏႈန္းလည္း က်ဆင္းသထက္ က်ဆင္းလာေနၿပီ။ သတင္းေကာင္းျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ အားထုတ္ၾကရန္ ေတာ့လိုေသးသည္။ ႏုိင္ငံတကာ အသိုင္း အ၀ိုင္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုေၾကာင္း ကုလသမဂၢက တိုက္တြန္းလိုက္သည္။ လက္ရွိတြင္ အသစ္ကူးစက္မႈမ်ား က်ဆင္းေနသည္ မွန္ေသာ္လည္း လက္ရွိ က်ဆင္းႏႈန္းသည္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါကို လံုး၀ခ်ဳပ္ၿငိမ္းသြားသည့္ အဆင့္ထိ ေရာက္ေအာင္ မစြမ္းႏုိင္ေသး သျဖင့္ ထပ္တိုး ႀကိဳးပမ္းၾကရန္ ကုလသမဂၢက ေဆာ္ၾသ လိုက္သည္။

က်န္းမာေရး ပရဟိတ လုပ္ငန္းႀကီး ျဖစ္ေသာ နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႕ (MSF) ကလည္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားထဲ တြင္ ေအအာတီ ကဲ႔သို႔ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းေဆး လက္လွမ္းမမီေသး သူေပါင္းမ်ားစြာ က်န္ရွိေန ေသးေၾကာင္း သတိေပးထားသည္။ လက္ရွိတြင္ ကမာၻ တစ္၀န္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံထားရသူ (၃၅) သန္းရွိေနသည္။ ၂၀၁၃ တစ္ႏွစ္တာအတြင္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ကူးစက္ခံ ရသူ (၂ ဒသမ ၁) သန္းရွိခဲ့သည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ကအသစ္ ကူးစက္ခံရသူ (၃ ဒသမ ၄) သန္းထိရွိရာ ၂၀၁၃ တြင္ (၃၈) ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ေလ်ာ့နည္းသြားသည္ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။



အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ရာမွ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္ပြားၿပီး ကိုယ္ခံအားက်ဆင္း သျဖင့္ ဆက္စပ္ျဖစ္ပြားေသာ ေရာဂါမ်ားေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းက ၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ကမာၻ တစ္၀န္း ဦးေရ (၁ ဒသမ ၅) သန္း ရွိခဲ့သည္။ ၿပီးခဲ့သည့္ သံုးႏွစ္ အတြင္း ေသဆံုးႏႈန္း ငါးပံု တစ္ပံု က်ဆင္းသြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေတာင္အာဖရိကႏွင့္ အီသီယိုးပီးယားတြင္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္း အထိေရာက္ဆံုး ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္လာသည္ ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။ ေအအိုင္ ဒီအက္စ္ျဖင့္ ေသဆံုးႏႈန္း ေလ်ာ့က်လာေစသည့္ အေၾကာင္းရင္းမ်ားစြာရွိသည္။ အဓိကတစ္ခုမွာ ေအအာတီကဲ့သို႔ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းေဆးမ်ား လက္လွမ္း မီသူ မ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

သတိထားစရာ

တိုးတက္မႈမ်ားရွိလာ ေသာ္လည္း စိုးရိမ္စရာ မ်ားလည္း က်န္ေနေသးသည္။ သတိမထားပါက စိုးရိမ္စရာမ်ားက ရထားေသာ တိုးတက္မႈမ်ား ကိုပါ ထိပါးလာမည္ ျဖစ္သည္။ ေအအာတီေဆး ေသာက္သံုးခြင့္ရသူက အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံရသူ ၁၀ ဦးတြင္ ေလးဦးခန္႔သာ ရွိေသးသည္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ ကူးစက္မႈ အားလံုး၏ ေလးပံုသံုးပံုသည္ ႏုိင္ငံ (၁၅) ႏိုင္ငံမွျဖစ္ရာ ထိုႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကူးစက္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးမ်ား တိုးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ရန္ က်န္ရွိေန ေသးသည္။

မည္သို႔ပင္ဆိုေစ ၿပီးခဲ့သည့္ ငါးႏွစ္အတြင္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရး တိုးတက္ႏႈန္းသည္ ေရွ႕ပိုင္း (၂၃) ႏွစ္စာ တိုးတက္မႈ ထက္ပင္ ပိုမ်ားခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာက ေထာက္ျပထားသည္။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရးသည္ ယခင္ကလို မႈန္၀ါး၀ါး လမ္းေပၚမွာ စမ္းတ၀ါး၀ါး ေလွ်ာက္လွမ္းေနရသည့္ အေနအထားမ်ဳိး မဟုတ္ေတာ့။ မည္သည့္ လုပ္ငန္းမ်ားအလုပ္ ျဖစ္သည္ကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕လာရၿပီျဖစ္သလို၊ မည္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ အခက္အခဲ မ်ား ရွိေနေသးသည္ကိုလည္း ျမင္ေနရၿပီ။ အခက္အခဲကို ေက်ာ္လႊားႏုိင္ဖို႔လည္း နီးစပ္လာၿပီ။ ေအအိုင္ဒိအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ႏုိင္ ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေရာင္ျခည္က လင္းပသထက္ လင္းပလာၿပီ။

သို႔ေသာ္ လက္ရွိရွိန္ႏႈန္း အတိုင္း ေက်နပ္ေန လို႔ေတာ႔ မျဖစ္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗီြ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ႏုိင္ႏႈန္းကို ပိုျမႇင့္တင္မွ အခ်ိန္တိုတိုျဖင့္ အျမစ္ျပတ္ တိုက္ဖ်က္ႏုိင္မည္ဟု အစီရင္ခံစာက ညႊန္ျပသည္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ ကူးစက္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးကို ၂၀၂၀ မွာ အျမင့္ဆံုးထိ ရွိန္ႏႈန္းျမႇင့္ႏုိင္ မယ္ဆိုရင္ ၂၀၃၀ မွာ အသစ္ကူးစက္မႈ လံုး၀ မရွိေတာ့ေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မွာ ေသခ်ာပါတယ္ ဟု UN Aids အဖြဲ႕မွ အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ မိုက္ကယ္ ဆီဒီဘီက ေျပာသည္။ UN Aids သည္ ကုလသမဂၢ အဖြဲ ့အစည္း တစ္ခုျဖစ္ၿပီး အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရး အထူးျပဳ အဖြဲ႕အစည္းႀကီး ျဖစ္သည္။



လက္လွမ္းမီဖို႔

ေအအိုင္ဒီအက္စ္ေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ေရးတြင္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီထိန္းေဆးကို ေ၀ဒနာရွင္တိုင္း လက္လွမ္းမီဖို႔ အေရးႀကီးသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ၿပီး ဆယ္ႏွစ္ခန္႔ ေနမွ ဗိုင္းရပ္စ္သည္ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအား စနစ္ကို အႏိုင္ယူႏုိင္ကာ ခုခံအား က်ဆင္းသည့္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားသည္။ ခုခံအားက်ဆင္းလွ်င္ ခႏ္ၶာကိုယ္ သည္ ေရာဂါမ်ားဒဏ္ ခံႏုိင္ရည္ မရွိေတာ့ဘဲ ေရာဂါမ်ဳိးစံု၏ ဖိစီးႏွိပ္စက္ျခင္း ေၾကာင့္ ေနာက္ဆံုးတြင္ ေသဆံုးရသည္။

ယခုေနာက္ပိုင္း ေပၚလာေသာ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းေဆးမ်ားကား အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ဗိုင္းရပ္စ္ကို အေသသတ္ႏုိင္ျခင္း မရွိေသးသည့္ တိုင္ကိုယ္တြင္း ၌ ဗိုင္းရပ္စ္မ်ား မ်ဳိးပြား ပ်ံ႕ပြား ျခင္း မရွိေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ေပးထားသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ဗိုင္းရပ္စ္သည္ ဆက္လက္ပ်ံ႕ပြားႏုိင္ျခင္း မရွိေသာေၾကာင့္ ခုုခံအား စနစ္ကို တိုက္ခိုက္ျခင္း မျပဳႏုိင္ဘဲ ျဖစ္သြားသည္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ဗိုင္းရပ္စ္ ရွိေနသည့္တိုင္ ထိန္းေဆးေသာက္ေနသူ မ်ားသည္ ပုံမွန္ လူတစ္ေယာက္နီးပါး သက္တမ္းေစ့ ေနထိုင္ႏိုင္သည္။

အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္သည့္ လက္နက္ေကာင္းမ်ား ရွိေနၿပီ။ က်န္ေနသည္ကား ထိုလက္နက္ကို ေ၀ဒနာရွင္ အားလံုးထံ အေရာက္ ပို႔ေပး ႏုိင္ေရး ျဖစ္သည္။ လက္ရွိမွာပင္ လက္နက္ေကာင္းကို လက္လွမ္းမမီေသး သူေပါင္းမ်ားစြာ က်န္ေနေသးသည္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံ ထားရသူ (၅၄) ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ကူးစက္ခံထားရမွန္း မသိဘဲ ရွင္သန္ေနထိုင္ေနၾကသည္။ ထိုလူမ်ား ထံမွ အျခားသူမ်ား ထံသို႔ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္မည့္ အႏၱရာယ္ အလြန္ႀကီးသည္။ ကူးစက္ခံထားရသူ မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ကာ ထိန္းေဆးေပး ကုသႏုိင္မွ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ ကူးစက္ႏႈန္းမ်ား ပို၍ပို၍ ေလ်ာ႔က်သြားမည္။ ကမာၻတစ္၀န္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံထားရသူ စုစုေပါင္း အနက္ (၆၃) ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ေအအာတီ ေဆးကဲ့သို႔ အိပ္ခ်္ အိုင္ဗြီထိန္းေဆးကို လက္လွမ္းမမီ ေသးဘဲ ျဖစ္ေနသည္။

အထူးသျဖင့္ အာဖရိကတိုက္ ဆာဟာရ သဲကႏာၱရ ေတာင္ပိုင္းျခမ္းေဒသမ်ားသည္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ ကူးစက္ႏႈန္း အမ်ားဆံုးေနရာမ်ားျဖစ္ သည္။ က်န္ေနေသးသည့္ ကူးစက္ခံထားရသူ သန္းေပါင္းမ်ားစြာထံ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီထိန္းေဆးမ်ားအေရာက္ပို႔ႏုိင္ပါက ကမာၻတစ္၀န္းႏွစ္စဥ္ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ (၁ ဒသမ ၅) သန္းခန္႔ ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္သြားမည္။ ဖြံ ့ၿဖိဳးဆဲႏုိင္ငံမ်ားဘက္တြင္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံ ထားရသူ (၁၂) သန္းေက်ာ္ထိ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းေဆးမ်ား ျဖန္႔ျဖဴး ေပးထားႏုိင္ၿပီျဖစ္ ေသာ္လည္း လိုအပ္ေနသူ ပမာဏ၏ ထက္၀က္ခန္႔သာ ရွိေသးရာက်န္ ထက္၀က္ခန္႔အတြက္လည္း လံုေလာက္ေအာင္ ျဖန္႔ျဖဴးေပးႏုိင္ဖုိ႔ လိုေၾကာင္း နယ္စည္းမျခား ဆရာ၀န္မ်ား အဖြဲ ့ (MSF) မွ ေဆး၀ါးဆိုင္ရာ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာ ဂ်နီဗာကြန္က ေျပာသည္။

ႏုိင္ဂ်ီးရီးယားႏုိင္ငံတြင္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံထားရသူ (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္း ထိန္းေဆး လက္လွမ္းမမီေသး။ မည္သူမွ် ျပတ္က်န္မေနခဲ့ေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုမည္ဟု ေဒါက္တာကြန္က ေျပာသည္။ အထူးသျဖင့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္မႈရွိ ေသာ္လည္း ကူးစက္ႏႈန္း မမ်ားေသးသည့္ ေဒသမ်ားသည္ ဦးစားေပး မခံရဘဲ ျဖစ္ေနသည္။ ကူးစက္ႏႈန္းမမ်ားေသးခင္မွာပင္ ထိန္းေဆးမ်ား လံုေလာက္ေအာင္ ေထာက္ပံ႔ႏုိင္ပါက ကူးစက္မႈ လံုး၀မရွိေအာင္ႏွင့္ လံုး၀ ေပ်ာက္ သြားေအာင္ လုပ္ႏုိင္မည္ဟု ေဒါက္တာ ကြန္ က ေထာက္ျပသည္။ တိုက္ပြဲမ်ား၊ ပဋိပကၡေဒသမ်ား သည္လည္း အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီဆိုင္ရာ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ ဟာကြက္ေနရာမ်ား ျဖစ္ေနေၾကာင္း ၎ က ဆက္လက္ ေျပာၾကားသည္။

တခ်ဳိ႕ႏုိင္ငံေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ႀကီး ေနာက္က်မွ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ထိန္းေဆးေပးႏုိင္လို႔ အသက္မကယ္ႏုိင္တာမ်ဳိး ႀကံဳရတယ္။ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီရွိတဲ့ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ေတြဆီကေန ကေလးေတြဆီ မကူးေအာင္ အခ်ိန္မီ ကာကြယ္မေပးႏုိင္တာမ်ဳိးေတြလည္း ရွိေနတယ္ ဟု ေဒါက္တာကြန္က ေျပာ သည္။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ျဖစ္ပြားသူ အမ်ားဆံုးရွိရာ တစ္ႏုိင္ငံျဖစ္ေသာ ေတာင္အာဖရိကမွ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရး လႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ ့ Treatment Action Campaign အဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ မားကတ္စ္ေလာကလည္း ေမွ်ာ္လင့္စကား ေျပာၾကားသည္။

ေတာင္အာဖရိကမွာ လက္ရွိမွာကိုပဲ တစ္ေန႔ကို အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ အသစ္ ကူးစက္သူ တစ္ေထာင္ေလာက္ ရွိေနေသးတယ္။ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ေပးႏိုင္မႈပိုင္း ကေတာ့ ေကာင္းလာပါၿပီ။ ေ၀ဒနာရွင္ေတြ အသက္ရွည္ရွည္ ေနႏုိင္လာၿပီ။ ဒါေပမဲ့ အသစ္ ကူးစက္မႈေတြ ကေတာ့ ရွိေနေသး တာပဲ။ အသစ္ ကူးစက္မႈေတြ က်ဆင္းသထက္ က်ဆင္း သြားေအာင္ လုပ္ႏုိင္မွ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ေအအိုင္ ဒီအက္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေရာင္ျခည္ ပိုလင္းသထက္ လင္းလာမယ္

Ref: Aids can be ‘under control by 2030′ By James Gallagher

The messenger